Bu yazımda aileyi oluşturan anne, baba ve çocuk ilişkisinde çocuğun gelişimi için çok önemli olan aile tutumlarının neler olduğu ve bu tutumların çocukları üzerindeki etkilerinin neler olduğundan söz edeceğim. Ve çocuklarımızın gelişiminde olumlu etkisi olacak tutumlar hakkında konuşacağız.
-
Baskıcı ve Otoriter Anne-Baba tutumları; Çocuklarının gelişimde ailenin kuralları olan(katı), yapıcı disiplin içerisinde olmayan yaklaşımlar ve çocuğun yaptığı bütün davranışlar sürekli eleştirilir(olumsuz eleştiri). Aile, çocuğun içinde bulunduğu yaşından fazla olgunluk sergilemesini ister, çocuğun ailesi gibi düşünmesini ve onlar gibi davranması beklemektedir. Çocuğun duygularına, isteklerine ve düşüncelerine önem verilmez.
Bu aile tutumunun içerisinde olan çocuk; çekingen olur. Yaptığı her davranışının yanlış olduğunu düşünür. Çocuğun karşılaştığı zorluklarla baş etme becerisinin zayıf olduğu ve sürekli ailesini aradığı görülür. Aile yanında yoksa korku ve endişe duyar ve temelde özgüven eksikliği yaşar.
-
Aşırı Hoşgörülü ve serbest Anne-Baba tutumları;
Çocuğun her istediğini yerine getirir. Çocuklarının yanlış davranışları karşısında görmezden gelir. Çocuklarının bu yanlışı fark etmesini sağlamaz. Aile tutumununda disiplin çok az görülür. Çocuklarının davranışlarına sınır getirilmez her tür davranışa izin verilir. Bu aile tutumunun içerisinde olan çocuk; sorumsuz davranışlar sergiler, bencil olurlar, söz dinlemezler ve iletişim kurmakta zorlanırlar. Çocuk dışarı yaşamla buluştuğunda büyük sorunlarla karşı karşıya kalır. Sosyal yaşamında yalnızlaşır.
-
Koruyucu Anne-Baba tutumları;
Çocuğa destek verirken fazlasıyla yardım edilir. Çocuk üzerinde aşırı koruma ve kontrol içerisindedir. Aile çok kaygılıdır. Her an çocuğun başına olumsuz bir durum olacakmış gibi hisseder. Bu durum çocuğun faydasına olacağını düşünse de ailenin bu tutumu çocuğun bağımsız birey olmasını engeller. Gereğinden fazla sevgi ve ilgi gösterilir. Bu aile tutumunun içerisinde olan çocuk; aileden ve etrafından sürekli yardım bekler. Bağımsız birey olamaz. Sorumluluk alamaz. Kendi kapasitelerinin altında performans gösterir.
-
Reddedici ve ilgisiz Anne-Baba tutumları;
Çocuğun gelişimde temel fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamamak. Çocukla ilgilenmeme, çocuğun ihtiyaçlarının farkında olmama durumu vardır. Çocuğun sevgi ve ilgi istediği dönemlerde aile tamamen ilgisiz davranır. Eğitime ve disipline önem vermez. Bu aile tutumunun içerisinde olan çocuk; sürekli sevgi ve ilgi ister. Aileden uzaklaşır. Yabancı kişilerden bu sevgiyi ilgiliyi aramaya başlar. Tehlikeli arkadaşlık ilişkileri kurabilir.
-
Güven verici ve Demokratik Anne-baba tutumları;
Çocuk aile tarafından farklı birey olarak kabul görülür. Çocuğa hoşgörülü ve demokratik tutum içerisinde olunur. Ailenin ortak kuralları vardır çocuk bu kurallar içerisinde özgürdür. Çocuğun kendisi ifade etmesine izin verilir. Çocuğa koşulsuz ilgi gösterilir. Yapabileceği işlerde sorumluluk verilir. Çocuk değerlidir. Bu aile tutumunun içerisinde olan çocuk; sınırlarını bilir. Çevresinde saygılı ve güven verici biri olarak görülür. Yardımsever ve paylaşımcı olur. Psikolojik olarak sağlıklı bireydir. Çevresine katkı sağlar. Kendi yaşam kalitesini sürekli artırmaya çalışır.
Bu bağlamda söz ettiğimiz tutumlarla birlikte özetle çocuğun gelişen kişiliğinde ve karakterinde aile tutumu çok önemli bir etkiye sahiptir. Bu etkinin olumlu ve olumsuz oluşu aile tutumunun çeşidine bağlıdır. Otoriter tutum çocuğun bağımsız birey olmasını engeller, serbest tutum çocuğun ben merkezli düşünmesini sağlar yalnızlaştırır, koruyucu tutumda çocuk dışa bağımlı olur, ilgisiz tutumda çocuğu boşlukta bırakır ve son olarak demokratik tutum çocuğun kendi kendine karar vermesini ve sorumluluk duygusunu geliştirir. Bu tutumlarda sadece birine sahip olmamak gerekir. Dengeli, tutarlı, çocuğa karşı ilgili, güven verici ve yapıcı disiplinli olmak gerekir. Çocuk gelişimden anne-baba davranışları sağlıklı bir şekilde ilerlemesi gerekir. Aile sürekli kendini bu konularda geliştirmeli. Çocuğun okul sürecinde öğretmenlerinden ve hatta aile kendini yetersiz görüyorsa uzman birinden destek almalıdır. Çocuğunun gelişim dönemlerini iyi bilmeli, çocuktan bu dönemin özelliklerini beklemelidir. Ödül-ceza ilişkisini iyi korumalı. Çocuk dinlenmeli ve göz teması kurulmalı. Son olarak aile çocuğunu sevdiğini onun her zaman değerli olduğunu hissettirmelidir.
